Psy Stalina

Znany ju? dobrze w Polsce rosyjski historyk Nikita Pietrow, dzia?acz praw cz?owieka, wiceprzewodnicz?cy Stowarzyszenia „Memoria?”, jest autorem ksi??ek po?wi?conych aparatowi bezpiecze?stwa ZSRR, które ukaza?y si? tak?e w j?zykach obcych, jak np. biografia Niko?aja Je?owa, wydana nak?adam Stanford Hoover Institution Press. Publikacja, któr? dzisiaj prezentujemy jest polsk? edycj?, uzupe?nion? o najnowsze badania autora, jego ksi??ki Oprawcy. Oni spe?niali zamówienia Stalina, która pod takim tytu?em w 2011 r. ukaza?a si? w Moskwie dzi?ki staraniom „Nowej Gazety”. Ksi??ka w du?ym stopniu dotyka wci?? istniej?cego rosyjskiego tabu. Na 320 stronach znajdujemy fakty, które przecz? rozpowszechnionym wyobra?eniom o stalinizmie. Psy StalinaNikity Pietrowa to ksi??ka, która nie gra na emocjach czytelnika. Pietrow nie buduje dramatycznego nastroju, nie stara si? zaskakiwa?. Jest w walce o pami?? swojego narodu ?o?nierzem pierwszej linii, a wi?c przede wszystkim archiwist? poszukuj?cym faktów i dokumentów. Wnioski wyci?ga z dochowaniem wszelkich rygorów naukowej ostro?no?ci. A wi?c bez domys?ów i fantazji, bez „gdybania”. A i bez tego lektura ksi??ki jest fascynuj?ca. „Ca?a ta ksi??ka jest tak naprawd? o Stalinie” – rozpoczyna swoje dzie?o autor. Rzeczywi?cie, chocia? poszczególne rozdzia?y po?wi?cone s? ró?nym osobom i ?aden nie dotyczy wprost generalissimusa, to jego osoba jest obecna praktycznie na wszystkich stronach. Nie o to zreszt? chodzi Pietrowowi. Zale?y mu, ?eby nie rozpatrywa? zachowa? wykonawców zbrodni oddzielnie, jako indywidualnych patologii, nadu?ycia w?adzy czy choroby psychicznej. Wniosek z Psów Stalina jest inny. Sadyzm i ??dza krwi nie s? przypadkiem, odpryskiem, konieczn? cen? za utrzymanie porz?dku w trudnych czasach. Przeciwnie, s? to elementy istotne, konstytutywne – ?wiadomie wprowadzone, zaplanowane i konsekwentnie podtrzymywane. Przez samego Stalina i przez jego otoczenie dzia?aj?ce tu w jakiej? ob??dnej jedno?ci. Z punktu widzenia polskiego czytelnika szczególnie wa?ne s? rozdzia?y po?wi?cone zbrodni katy?skiej, gdzie autor po raz pierwszy zamieszcza tak pe?n? list? zbrodniarzy sowieckich uczestnicz?cych w tym mordzie. S? to biogramy organizatorów zbrodni, konwojentów, tych którzy strzelali, grzebali trupy, sporz?dzali dokumenty zwi?zane z egzekucj?, czyli tych osób, które w dzisiejszej Rosj? s? tajemnic?. Ich nazwiska s? w materia?ach ?ledztwa katy?skiego prowadzonego przez prokuratur? wojskow? najpierw sowieck?, potem rosyjsk? w latach 1990–2004. Wi?kszo?? tych dokumentów zosta?a jednak utajniona, ale zanim to si? sta?o, cz??? znalaz?a si? w r?kach badaczy. Inny rozdzia? ksi??ki pt. Ma?y Katy? dotyczy wci?? nie wyja?nionej do ko?ca zbrodni pope?nionej w 1945 r. przez NKWD na Bia?ostocczy?nie na polskich ?o?nierzach podziemia i ludno?ci cywilnej (tzw. ob?awa augustowska). Autor w wyja?nieniu tej sprawy, badanej przez Instytut Pami?ci Narodowej, ma swoje wielkie zas?ugi. W ksi??ce mo?emy równie? przeczyta? o dzia?aj?cym w Moskwie Laboratorium X – tajnym o?rodku, w którym prowadzono eksperymenty na ludziach zwi?zane z dzia?aniem jadów i trucizn! Opisy przyk?adowych sylwetek sowieckich zbrodniarzy autor rozpoczyna nakre?lenia sylwetki Berii, charakteryzowanego jako „bezideowego stalinist?”. Szczegó?owo opisano doj?cie Berii do wp?ywów i znaczenia, a nast?pnie jego rol? jako najbli?szego wspó?pracownika i wykonawcy zamys?ów szalonego wodza, przy okazji rozprawiaj?cego si? te? z osobistymi konkurentami. Czystki i zabójstwa polityczne na najwy?szym szczeblu mia?y uspokoi? zawsze podejrzliwego i wietrz?cego spisek Stalina. Osobne rozdzia?y opisuj? szczegó?owo tzw. spraw? lekarzy, czyli prowokacj? przeprowadzon? przez bezpiek? oko?o roku przed ?mierci? Stalina. Tym razem rzekomy spisek nie zosta? wykryty dla zaspokojenia obsesyjnych uroje? komunistycznego przywódcy. Przeciwnie – on sam od pocz?tku zdawa? sobie spraw?, ?e dowody i ca?a sprawa oskar?enia grupy lekarzy o zamiar u?miercenia kierownictwa pa?stwa zosta?y od pocz?tku spreparowane. Tym razem masowe aresztowania dotkn??y sam aparat bezpiecze?stwa, oskar?ony o brak czujno?ci. W?ród odsuni?tych mia? by? sam Beria, wówczas ju? wicepremier i cz?onek P olitbiura. Przeszkodzi?a tylko ?mier? Stalina. Posta? Berii jest naprawd? odra?aj?ca. Dowiadujemy si?, jak osobi?cie bije wi??niów na przes?uchaniach, jak osobi?cie poleca stosowa? wymy?lne tortury, prze?ladowa? rodziny osadzonych. Pietrow przechodzi do biografii drugiego i trzeciego szeregu stalinowskich oprawców. Mamy wi?c m.in. szefa NKWD w latach 1938–1941 (czyli wspó?odpowiedzialnego za zbrodni? katy?sk?) Wsiewo?oda Mierku?owa, pe?ni?cych najwy?sze funkcje dowódcze w aparacie bezpiecze?stwa braci Bogdana i Amajaka Kobu?owów ulubie?ców Berii, odpowiedzialnego za najwa?niejsze dochodzenia ?ledczego Lwa W?odzimirskiego. Nast?pnie wyró?niaj?cy si? okrucie?stwem ?ledczy Borys Rodos i Lew Szwarcman. Nie zabrak?o oczywi?cie kata z ?ubianki Wasilija B?ochina, osobi?cie morduj?cego strza?em w ty? g?owy polskich policjantów w Twerze. Na koncie tego sowieckiego zbrodniarza wg ró?nych oblicze? historyków jest co najmniej kilkana?cie tysi?cy ofiar, zabitych przez niego osobi?cie. Po latach odszed? z organów bezpiecze?stwa na „zas?u?ony odpoczynek”. Zalet? ksi??ki jest przyst?pny j?zyk, jakim zosta?a napisana, a zarazem dba?o?? autora o ?ród?owe potwierdzenie g?oszonych pogl?dów.